Evrim Rızvanoğlu, plastik atıkların ithalatındaki artışı sordu: “Ülkemiz adeta plastik atıklar için merkez üs haline geldi”

DEVA Partili Milletvekili Evrim Rızvanoğlu, Türkiye’nin son yıllarda katlanarak artan plastik atık ithalatını Meclis gündemine taşıdı. Rızvanoğlu verdiği soru önergesinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki’ye “Türkiye’nin önümüzdeki 4 yılda AB’den ithal etmeyi planladığı plastik atık miktarı ne kadardır?” diye sordu.

DEVA Partisi İstanbul Milletvekili ve Doğa Hakları ve Çevre Politikaları Başkanı Evrim Rızvanoğlu, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) verdiği soru önergesinde, son yıllarda artan plastik atıkların ithalatını sordu.

2022 Yılı Plastik Atık Yönetimi Sayıştay Raporu’na göre, 2017-2021 yılları arasında sırayla 277.000 ton, 437.000 ton, 547.000 ton, 775.342 ton ve 685.443 ton plastik atık ithalatı yapıldığının belirtildiğini ifade eden Rızvanoğlu, “TBMM adına denetim yapan Sayıştay tarafından tespit edilen plastik atık ithalatındaki artış trendinin 2018 yılında Çin’in plastik atık ithalatına yasak getirmesine tekabül ediyor olması dikkat çekicidir” dedi.

Çin’in yasak kararının ardından Türkiye’nin plastik atık ithalatındaki artışının Sayıştay raporunda da yer bulduğunu belirten Rızvanoğlu, Çin’in aldığı yasak kararından önce birçok Kuzey ülkesinin plastik atıklarını geri dönüştürmek için Çin’e gönderirken, bu destinasyonun artık Türkiye olduğunun anlaşıldığını vurguladı.

“Öte yandan ülke sınırları içerisinde ham maddeye olan ihtiyaç ve kaynağın sağlanması adına gerçekleştirilen ithalat ülkemizi adeta plastik atıklar için merkez üs haline getirmiştir” diyen Rızvanoğlu, kaynağında ayrıştırmanın teşvik edilerek, insan sağlığına ve doğaya risk teşkil edebilecek plastik atıkların kademeli olarak azaltılması gerektiğinin altını çizdi. Rızvanoğlu, plastik ithalatının sürdürülmesinin, “sıfır atık” projesinin de sloganda kalmasına yol açacağı nedeniyle uyarıda bulundu.

‘Türkiye’nin önümüzdeki 4 yılda AB’den ithal etmeyi planladığı plastik atık miktarı ne kadardır?’

Evrim Rızvanoğlu, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki’nin yanıtlaması istemiyle verdiği soru önergesinde şu soruları sordu:

1. 2021 – 2023 yılları arasında (2023 yılı Ekim ayı itibariyle) Avrupa Birliği’nden kaç ton plastik atık ithal edilmiştir?
2. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının ithal edilen plastik atıkların taşınması, saklanması ve bertaraf edilmesi süreçleriyle ilgili denetleme mekanizmaları nelerdir?
3. İthal edilen plastik atıkların ne kadarı yakılarak ve toprağa gömülerek bertaraf edilmiştir? Bu bertaraf sürecinde havaya, suya ve toprağa karışan ya da karışma riski olan kimyasal türler nelerdir? Bakanlığın geri dönüşüm sektöründeki plastik atık ithal eden firmaların geri dönüştürülemeyen plastik atıkları doğaya bırakmasını önleyici çalışmaları var mıdır, varsa nelerdir?
4. İthal edilen plastik atıklar içerisindeki dönüştürülemeyen ya da havuz dibi olarak adlandırılan plastik atıkların veya bunların parçalanmış hallerinin akıbeti konusunda nasıl bir izleme mekanizması söz konusudur?
5. İthal edilen plastik atıkların işlenmesi esnasında ortaya çıkan atıkların yakma tesislerine gönderildiğinde ortaya çıkması muhtemel tehlikeli kimyasal gazlar (dioksin, furan, PCB, vb.) için hangi denetimler yapılmaktadır?
6. Plastik atık ithal eden geri dönüşüm firmalarının atık sularındaki mikro plastik ve diğer tehlikeli kimyasalların miktarına dair nasıl bir denetim yapılmaktadır? Bu atık suların gereğince arıtılıp arıtılmadığına dair nasıl kontroller yapılmaktadır?
7. Avrupa Parlamentosu’nun OECD ülkelerine plastik atık ihracatını 4 yıl içinde kademeli olarak durdurulacağına dair kararı doğrultusunda Türkiye’nin önümüzdeki 4 yılda Avrupa Birliği’nden ithal etmeyi planladığı plastik atık miktarı ne kadardır? Bu miktarın azaltılması ve geri dönüşüm sektörünün zarar görmemesi adına uyum ve dönüşüm süreci hakkında hangi çalışmalar yapılmaktadır?
8. İthal edilen plastiklerin ülkeye taşınma yöntemleri nelerdir? Yasa dışı plastik atık girişiyle ilgili alınan önlemler ve denetleme mekanizmaları nelerdir?
9. Geçtiğimiz yıl gündeme gelen ve birçok yerli ve yabancı basın kuruluşunda da haber olan Almanya’ya ait yasadışı plastik atıklarla dolu olan ve sayıları 141 olan konteynerlerin akıbeti ne durumdadır? Almanya bu konteynerleri geri almış mıdır? Almamışsa bu tehlikeli atık dolu konteynerler şu anda ne durumdadır?
10. Türkiye açısından plastik atık ithalatının ekonomiye olan katkısı ne büyüklüktedir? Bu katkı oluşturduğu çevre tahribatının maliyetini karşılayabilir boyutta mıdır?
11. Türkiye’nin kaynağında ayrıştırdığı geri dönüştürülebilir plastik atık miktarı ne kadardır?
12. Plastik atık ithalatı ve işleme faaliyeti sonucunda elde edilen gelirin ne kadarı Türkiye’nin çevre politikaları için kullanılmaktadır?
13. Türkiye’nin “sıfır atık” hedefine ulaşmasına ilişkin Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının plastik atık ithalatını kademeli olarak sonlandırma ve kaynağında ayrıştırılan geri dönüşümü teşvik etme konusundaki çalışmaları nelerdir?  Bu kapsamda Türkiye Çevre Ajansı ile ne tür bir iş birliği yapılmaktadır?