DEVA’dan “Tarım Kredi Kooperatifi Marketleri” çıkışı: ‘Bin liraya sepet doldurmakla övünmek trajikomik bir durumdur’

DEVA Partisi Sektörel Politikalar Başkanı Birol Aydemir, hayat pahalılığıyla mücadele gerekçesiyle Cumhurbaşkanı’nın bin yeni Tarım Kredi Kooperatifi Marketi (TKK) açılması talimatı vermesi üzerine yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı:

‘Çözüm üretim maliyetini düşürüp, satın alım gücünü artırmaktır’

“Fiyat artışlarına karşı yapılması gereken açıktır. Başta tarımsal üretim olmak üzere, birçok sektörde kullanılan girdilerde dışa bağımlılığı azaltarak, üretim maliyetini düşürecek yapısal reformlar zamanında yapılmalıdır. Döviz kurlarında ve faizlerde istikrarsızlık yaratmayacak makro ekonomik dengeler sağlamlaştırılmalı, pahalılığı önleyecek ve vatandaşın satın alım gücünü artıracak ekonomi politikalarını hayata geçirilmelidir. İktidarın görevi market açmak değil yükselen kuru ve enflasyonu düşürmektir.”

‘Fiyatların uygun olduğu sonucuna varmak trajikomik’

“Sayın Cumhurbaşkanı içinde temel gıda, deterjan gibi zaruri ihtiyaçların olmadığı atıştırmalık içeren bir sepete 1000 TL ödeyip fiyatlar gayet uygun dedi. Çalışanların en az yüzde 40’ının 2800 TL asgari ücretle geçindiği, bu rakamın altında gelirle yaşamını idame etmek zorunda milyonlarca vatandaşın yaşadığı ülkemizde böyle bir sepetin 1000 TL’ye dolmasıyla fiyatların gayet uygun olduğu sonucuna varmak gerçekten trajikomik bir durumdur.”

‘Cumhurbaşkanı, sepetinin fiyatının iki yılda iki kat arttığının farkında mı?’

“TKK marketlerinin esnafa, memura, asgari ücretliye, emekliye, öğrenciye uygun olmadığı gibi, bazı ürünlerde fiyatların, malum üç harfli marketlerden ve diğer zincir marketlerden yüksek olduğu anlaşıldı. Sayın Cumhurbaşkanı, ‘Fiyatlar gayet uygun’ dese de 2019’daki alışverişine kıyasla, aynı ürünlere iki katından daha fazla para ödediğinin acaba farkında mı?”

‘TKK’nın üst düzey yönetimi hakkında skandal iddialar var’

“TKK’nın üst yönetimi hakkında geçtiğimiz yıllara ilişkin skandal hukuksuz yönetim iddiaları var. Daha önce PTT’yi sanal market haline getirmişlerdi. Tüm yatırımlar çöp oldu. Bin market yeni rant kapıları için mi açılıyor? Diyelim ki bu marketler hizmete başladı. Birilerine yeni rant kapıları açılırken küçük esnaf bundan etkilenmeyecek mi? 160 binden fazla bakkal var. Küçük esnaf devletle rekabete mi girecek? Esnafımız ‘Devlet neden benim vergilerimle bana rakip oluyor’ diye soruyor.” 

‘TKK marketlerinde indirimli doğalgaz satışı da yapılacak mı?’

“TKK marketlerinde fiyatlarını iktidarın fahiş şekilde artırdığı elektrik, doğalgaz, tüp gaz indirimli olarak satılacak mı? Fiyatını devletin belirlediği ürünleri de TKK marketlerinde indirimli bulabilecek miyiz?”

‘Sorunu kabul etmeleri bir gelişme ama sundukları çözüm 40 yıllık’

“Sayın Cumhurbaşkanı, fahiş fiyatları önlemek için ‘muhteşem çözüm’ olarak bin yeni TKK marketi açılsın talimatını verdi. Artık fiyatların yüksek olduğu Sayın Cumhurbaşkanı tarafından da kabul edildi. İktidarın inkâr politikasını bırakıp sorunu görmesi kendileri açısından bir gelişmedir. Ancak çözüm olarak 40 yıl öncesinin politikasını keşfettiler. Daha önce birçok kurumu özelleştiren hükûmet ekonomiyi düzgün yönetemediği için çareyi tekrar devlet kurumlarına dönmekte buldu.”

’58 Milyon TL zarardaki TKK marketleri özel sektörle nasıl rekabet edecek?’

“Şu an 486 TKK marketinin cirosu 2,2 Milyar TL civarındadır. Toplam gıda harcamalarındaki payı ise son derece düşüktür. Açılacak bin mağazanın halihazırdaki 5 zincir marketin 38 bin mağazasıyla da cirosuyla da rekabet edecek gücü yakalaması mümkün değildir. 2019 yılında 46 milyon TL’nin üzerinde olan zararı, 2020 yılında 12 milyon TL'nin üzerinde artarak 58 milyon TL'ye ulaşan TKK'nın marketleri özel sektörle nasıl rekabet edecek?”

‘İktidar bu gidişle yoksulluktan da yoksulları sorumlu tutacak’

“Fahiş fiyatlar nedeniyle ya zincir marketler ya da duruma göre aracılar, komisyoncular, depocular gibi gıda zincirindeki halkalar iktidar tarafından bir şekilde hedefe konuluyor. Toplumun farklı kesimleri sorumlu tutuluyor; baskı altına alınıyor; cezalandırılıyor ve hatta vatan haini ilan ediliyor. İç ve dış düşman üreterek sorunları başkalarının üzerine yıkma politikası sürüyor. İktidar bu konuda takdire şayan bir istikrar gösteriyor. İktidar bu gidişle yoksulluktan da yoksulları sorumlu tutacak.”

‘Taze meyve sebze fiyatlarının yüksek olmasının sebebi de pazarcıların anlaşması mı?’

“Birbiri ile rekabet içindeki zincir marketlerin hiçbirisinin tek başına piyasaya maliyetin üstünde olağanüstü yüksek fiyat dikte etme şans yoktur. Varsayalım ki bu 5 zincir market birbiriyle anlaşmalı olarak vatandaşa çok yüksek kâr marjıyla satış yapmaya başladı. Bu mantıkla hareket edersek, taze meyve sebzenin yüzde 70'inin pazarlarda satıldığı ülkemizde, pazarlarda taze meyve sebze fiyatı neden çok yüksek? Yoksa pazar esnafı da anlaşarak fiyat mı yükseltti?”

‘Kozmetik tedbirler sorunu kangrenleştiriyor’

“Çiftçi vatandaşlarımızın suçu üretmek mi? Çiftçilerimiz üretirken de zarar ediyor, ürünleri TKK marketlerinde satılırken bu marketlerin zarar etmesinden dolayı yine kaybediyorlar. İktidar, kendi çiftçisini, besicisini doğru bir şekilde desteklemek yerine, çoğu zaman geçici çözümlerle algı operasyonu yapıyor. Sorunlar halının altına süpürülüyor. Tarımsal ve hayvansal gıda ürünlerinin gümrük vergileri sık sık sıfırlanarak, yabancı ülke üreticileri destekleniyor. İktidar iş bilmezliği sonucu yarattığı ekonomik sıkıntıların sorumluluğunu kabul edip, doğru teşhis koymak ve ona göre çözüm üretmek yerine sürekli kozmetik tedbirlere başvuruyor. Dolayısıyla ekonomide çözülemeyen sorunlar, büyüyerek kangrenleşiyor.”