7 adımda ‘kademeli açılma’ yol haritası

29 Nisan 2021’de “tam kapanma” olarak adlandırılan 17 günlük bir sürenin sonuna yaklaşıyoruz. Önceki normalleşme süreçlerinde yapılan hataların tekrarlanmaması için hazırladığımız önerilerimizi kamuoyuyla paylaşıyoruz:

1. Dünyada salgın ile mücadeleyi başarı ile yürüten ülkelerde görüldüğü üzere, kademeli açılma sürecinin yoğun ve etkin aşılama ve filyasyon programları ile eşgüdüm içerisinde yürütülmesi şarttır. Türkiye, en az üç yılı gözeterek, güçlü aşı anlaşmaları yoluyla hem çeşitlilik hem de arz güvenliği sağlanmak zorundadır.

2. Basit temaslı takibinin ötesine geçip, bilime göre davranılmalıdır. Etkin bir tarama ve test programı yoluyla salgınla mücadelenin seyri sıkı bir şekilde takip edilmelidir. Kademeli açılma sürecinde alınan kararlar, bu verilere göre ilerletilmelidir.

3. Kademeli açılma süreci günlük kararlarla ve siyasi tercihlerle yürütülmemelidir. Temkinli bir şekilde açılma sağlanmalı, süreç sık ve düzenli veri analizleri ile yönetilmelidir. Her açılma kararının verileceği kademe şu faktörler çerçevesinde değerlendirilmelidir:

• Aşılama hızı ve etkinliği,
• Aşılama sonucu hastaneye yatış, yoğun bakım ve vefat sayılarında düşüş,
• Hastanelerde Covid-19 kaynaklı oluşan yoğunluk ve iş yükü,
• Varyantların salgınla mücadelede oluşturduğu riskler.

4. Her bir kademede değerlendirme yapabilmek için dört haftalık veri toplanmalıdır. Uygulamaya konulacak kararlar halka bir hafta önceden ilan edilmelidir. ‘Kademeli açılma’ ortalama beş haftalık dönemler şeklinde planlanmalıdır. Zaman aralığı yukarıdaki faktörlerin durumuna bağlı olarak gerektiğinde değiştirilmelidir.

5. Kademeli normalleşme sürecinin ilk kademesinde şunlar yapılmalıdır:

• İlk ve en önemli adım temel eğitimde yüz yüze eğitim-öğretim faaliyetlerinin başlamasıdır. Bunun için, öğretmenlerin ve okul personelinin aşılamaları tamamlanmalı, okullarda bulaşı azaltacak tüm önlemler alınmalıdır.
• Yüksek öğrenimde uzaktan eğitim uygulamasına devam edilmelidir. Bir sonraki kademede, dönüşümlü eğitim modeli uygulamasına geçilmelidir.
• Açık havada ve bireysel olarak yapılabilecek aktivitelere izin verilmelidir. Ardından sosyal mesafe ile toplu şekilde yapılabilen açık hava etkinlikleri, en son aşamada da ‘bulaş riski göreceli olarak daha yüksek olan’ kapalı ortam etkinliklerine HES kodu uygulamasıyla izin verilmelidir.
• Tüm şehirlerarası seyahatler için HES kodu zorunluluğu olmalıdır. Uluslararası seyahatlerde test ve karantina uygulamaları ülke COVID-19 verilerine göre düzenli olarak güncellenmelidir.
• Nişan, düğün, cenaze, taziye gibi etkinliklerin asgari sayıda kişinin katılımı ile açık havada yapılmasına izin verilmelidir. Ardından katılımcı sayısında kademeli şekilde artış yapılmalıdır.
• Kamu ve özel sektör için uzaktan çalışma uygulaması olmalıdır. Zorunlu üretim ve hizmet alanlarında ise çalışan yoğunluğunu asgari seviyede tutacak düzenlemeler yapılmalıdır. Müteakip aşamalarda yarı zamanlı, vardiyalı çalışma ve benzeri yöntemler uygulanmalıdır.
• Yurtdışından gelen kişiler için test zorunluluğu ve takip uygulaması ‘kademeli açılma’ dönemi boyunca devam etmelidir.
• Tüm toplu toplu taşıma araçları için yarı yarıya doluluk kuralı uygulanmalı, araç sahipleri ve şoförler desteklenmelidir.
• Turizm tesislerinde ve lokanta, kafe ve benzeri işletmelerde mesafe kurallarına uygun hizmet kuralları tüm ‘açılma’ kademelerinde uygulanmalıdır.

6. Ekonomik zorluk yaşayan vatandaşlarımız ve işletmelerimiz sosyal ve maddi olarak desteklenmelidir. Süreç boyunca ihtiyaca göre tasarlanmış ekonomik destek paketleri açıklanmalıdır. İhtiyacı olan vatandaşlarımıza ve küçük işletmelerimize maddi destek verilmeli; gıda-iletişim-elektrik-su-doğalgaz vb. ihtiyaçlarının bedelsiz karşılanmalı; işçilerimiz ve çiftçilerimizin borçları ertelenmelidir.

7. Karar alma süreçlerinde şeffaf davranılmalı ve bilimsel yaklaşımlara göre hareket edilmelidir.

DEVA Partisi Sağlık Politikaları Başkanlığı